Z dniem 1 stycznia 2024 wchodzą w życie zmiany dotyczące uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku dla opiekuna, uregulowane w ustawie z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym (Dz. U z 2023 r., poz. 1429).
ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE
Świadczenie pielęgnacyjne od 1 stycznia 2024 r. będzie przysługiwać:
1) matce albo ojcu,
2) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
3) opiekunowi faktycznemu dziecka,
4) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego
– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.”
Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 1–3, rodzinie zastępczej i osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka sprawującym opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, o której mowa w ust. 3, podwyższa się o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka.
Świadczenie pielęgnacyjne nie będzie przysługiwać, jeżeli:
– osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna,
– osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
– osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwu-stronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
– na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
– na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo
do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna.
W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki.
W momencie, kiedy osoba z niepełnosprawnością uzyska pełnoletność, świadczenie, które pobierają rodzice się kończy, a ona sama nabywa prawa do innych świadczeń: do renty socjalnej, do świadczenia uzupełniającego, do nowego świadczenia, jakim jest świadczenie wspierające.
Świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie zmienianej w art. 51, nie przysługują jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego.
SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY
Z dniem 1 stycznia 2024 art. 16 a ustawy o świadczeniach rodzinnych dotyczący specjalnego zasiłku opiekuńczego zostaje uchylony.
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
W sprawach o świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, do których prawo powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.
Osoby, którym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, albo od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., przyznane zostało co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, zachowują, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane.
Zachowują prawo odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach określonych w zdaniu pierwszym jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.
Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługuje również po upływie okresu zasiłkowego w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 43, na który prawo zostało przyznane, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.
ŚWIADCZENIE WSPIERAJĄCE
postępowanie w sprawie świadczenia wspierającego oraz wypłatę tego świadczenia prowadzić będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Świadczenie wspierające ma pomóc osobom z niepełnosprawnościami mającymi potrzebę wsparcia – to pomoc finansowa, która ułatwi częściowe pokrywanie wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.
Nowe świadczenie będzie przysługiwać osobom, które ukończyły 18. rok życia posiadającym decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. Nie będzie mieć znaczenia dochód osiągany przez osobę z niepełnosprawnościami.
Nie otrzyma świadczenia wspierającego osoba niepełnosprawna, jeżeli przebywa np. w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym czy też została umieszczona w zakładzie karnym lub schronisku dla nieletnich.
Kwota otrzymywanego świadczenia wspierającego będzie powiązana z wysokością renty socjalnej, której aktualna wysokość w roku 2023 po waloryzacji wynosi 1588,44 zł miesięcznie brutto. W 2024 roku będzie – jak co roku – waloryzowana.
Świadczenie w wysokości:
- 220 proc. renty socjalnej otrzyma osoba z niepełnosprawnościami jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów
- 180 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 90 do 94 punktów
- 120 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 85 do 89 punktów
- 80 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 80 do 84 punktów
- 60 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 75 do 79 punktów
- 40 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 74 punktów.
Przy ustalaniu potrzeby wsparcia w formie punktów pod uwagę będzie brana m.in. zdolność danej osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem, jej wiek.