Procedura „Niebieskie Karty” uruchamiana jest w rodzinach, w których występuje przemoc lub istnieje podejrzenie jej występowania. Wszczęcie procedury nie wymaga zgody osoby doświadczającej przemocy.
Instytucjami uprawnionymi do wszczęcia procedury poprzez wypełnienia formularza „Niebieskie Karty” są:
- ośrodki pomocy społecznej
- policja
- placówki oświatowe- szkoły, przedszkola
- placówki ochrony zdrowia tj. poradnie, przychodnie, szpitale
- komisje rozwiązywania problemów alkoholowych
Wypełniona „Niebieska Karta” przekazywana jest do Zespołu Interdyscyplinarnego.
Procedura Niebieskie Karty może być zakończona tylko decyzją Zespołu Interdyscyplinarnego.
Procedura rozpoczyna się w momencie wypełnienia formularza „Niebieska Karta- A” przez policjanta, pracownika socjalnego, przedstawiciela gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony zdrowia lub oświaty. Powinno to nastąpić w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, a w sytuacji, gdy ten kontakt jest niemożliwy, bez udziału tej osoby.
Rozporządzenie wskazuje, że w sytuacji, kiedy osoba, wobec, której istnieje podejrzenie, że doznaje przemocy w rodzinie zostanie przewieziona do podmiotu leczniczego, formularz A wypełnia przedstawiciel ochrony zdrowia.
Formularz „Niebieska Karta „B” otrzymuje osoba dotknięta przemocą w rodzinie, lub w przypadku przemocy wobec dziecka ” rodzic, opiekun prawny lub faktyczny, osoba, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. Formularz B jest dokumentem dla osób pokrzywdzonych, zawierającym definicję przemocy, praw człowieka, informację o miejscach gdzie można uzyskać pomoc. Formularza B nie przekazuje się osobie podejrzanej o stosowanie przemocy w rodzinie.
Zarówno dziecko, jak i osoba dorosła mają prawo wiedzieć, jakie działania będą podjęte w ich sprawie, gdzie mogą się zwrócić się o pomoc, jak dalej procedura ta będzie wyglądać. Zasadnym jest więc, aby takie informacje osobom pokrzywdzonym przekazać (przypadku dzieci w sposób dostosowany do wieku z pominięciem wręczenia formularza B). W sytuacji krzywdzenia dziecka zdarzyć się może, że to oboje rodzice stosują wobec niego przemoc, a osoba małoletnia nie będzie miała innej najbliższej rodziny, której będzie można formularz B przekazać ” dziecko bowiem może nie mieć pełnoletniego rodzeństwa, a dziadkowie mogą nie żyć, bądź mieszkać bardzo daleko. W takiej sytuacji należy powiadomić sąd rodzinny i nieletnich o wgląd w sytuację rodzinną dziecka, a formularz B zapewne pozostanie u rozpoczynającego procedurę do czasu rozstrzygnięcia sytuacji dziecka.
Na posiedzenie grupy roboczej lub zespołu interdyscyplinarnego, zaprasza się osobę, wobec, której istnieje podejrzenie, że doznaje przemocy w rodzinie. Na tym posiedzeniu dokonuje się analizy sytuacji rodzinnej oraz wypełnia formularz „Niebieska Karta- C”. Spotkanie zespołu/grupy z osoba doznającą przemocy jest bardzo istotne dla podejmowanych w ramach procedury działań i ich efektywności. Osoba pokrzywdzona bowiem ma miejsce i czas, aby określić, jakie są jej potrzeby, jakie ma pomysły na ta sytuację, jaką ma gotowość do podjęcia działań. Ponadto, na tym spotkaniu, formułuje się wspólnie z osobą doznającą przemocy indywidualny plan pomocy. Zatem osoba doznająca przemocy ma wpływ na to, co dzieje się w sprawie jej rodziny. Jeżeli osoba doznająca przemocy nie przyjdzie nie wstrzymuje to prac zespołu interdyscyplinarnego ani grupy roboczej. Na posiedzenie nie zaprasza się dzieci.
Formularz D członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wypełniają w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Rozporządzenie nie precyzuje jednak, czy ma to się odbyć podczas posiedzenia czy indywidualnego kontaktu członka zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej z daną osobą, wskazuje natomiast, że to przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego wzywa tą osobę na spotkanie zespołu lub grupy.
Dodatkowo rozporządzenie mówi, by spotkania z osobą, wobec której istnieje podejrzenie doznawania przemocy w rodzinie oraz osobą podejrzaną o stosowanie tej przemocy nie mogą być organizowane w tym samym miejscu i czasie. Działania zespołu lub grupy powinny być kontynuowane bez względu na to czy osoba stosująca przemoc zgłosi się na ww. spotkanie.